Verhalenproject '80 jaar Vrijheid'

In het kader van 80 jaar Vrijheid organiseerde Literair Zeist in 2025 een bijzonder verhalenproject. Schrijver en veteraan Niels Roelen ging in gesprek met tien inwoners van de gemeente Zeist over het thema vrijheid. 

Onder de geïnterviewden waren onder meer burgemeester Joyce Langenacker en schrijfster Marion Bloem, maar ook een Oekraïense vluchtelinge, een jongere in gendertransitie en een vrouw die op latere leeftijd haar zicht verloor. Daarnaast werd de aangrijpende geschiedenis van verzetsman Klaas Schaafsma uit Austerlitz verteld – hij werd op de laatste dag van de oorlog, 4 mei 1945, gefusilleerd.

De gesprekken leverden een reeks persoonlijke, indringende verhalen op over wat vrijheid betekent en hoe verschillend dat begrip beleefd kan worden. Hoe voelt vrijheid? Waar liggen de grenzen? En hoe kleurt een oorlogservaring van jezelf of van anderen je kijk op vrijheid? De tien interviews werden door Niels Roelen samengebracht in een prachtig vormgegeven bundel: Vrij – Uitgesproken – Vrij, aangevuld met zijn eigen korte verhalen en gedichten én met een gedicht van Job Stufkens en Marion Bloem.

De feestelijke presentatie vond plaats op zaterdagavond 8 november 2025 tijdens een speciale editie van het Vertelcafé Zeist in het Torenlaan Theater. De avond stond in het teken van Vrijheid en Bevrijding. Voorzitter Hannelore Cator van Literair Zeist overhandigde het eerste exemplaar van de bundel aan burgemeester Joyce Langenacker.

Het programma was rijk en afwisselend. Na een hartelijk welkom door gastpresentator Niels Roelen droeg stadsdichter Jan-Paul Rosenberg zijn gedicht Beknopte anatomie van de vrijheid voor. Vervolgens brachten Ina Geisler – van wie ook een verhaal in de bundel is opgenomen – en Myrte Amons een kort fragment uit hun theatrale vertelling over Ina’s ervaring als Duitse in Nederland.

De verhalenvertellers Esther Kornalijnslijper, Anneke Brandt, Aziz Kaouass en Rick Schreuder deelden ieder hun eigen perspectief op vrijheid. Tussendoor serveerden de vrijwilligers van het Torenlaan Theater een 'Vrijheidsmaaltijd', die zorgde voor verbinding en gesprek aan tafel.

Bij de start van de avond kregen de 65 aanwezigen de vraag mee: “De meest bizarre manier waarop ik ooit mijn vrijheid vierde was toen ik…”
De spontane en vaak humoristische antwoorden werden door Niels met veel flair en een kwinkslag voorgelezen. Opvallend veel bezoekers bleken hun ‘bevrijding’ te hebben gevierd op de dag dat hun echtscheiding officieel werd! 
Tussen de verhalen door deelde Niels ook enkele persoonlijke anekdotes uit zijn tijd als militair in Uruzgan, wat de avond een extra gelaagdheid gaf.
Stadsdichter Pauline Pisa sloot de avond af met een toepasselijk gedicht met een lichte toets, Bajesschreeuwers.

Het was een warme, indrukwekkende avond vol verhalen, poëzie en ontmoeting – precies zoals vrijheid bedoeld is: om samen te beleven, te delen en te vieren.

Deze avond werd in samenwerking met de werkgroep Zeist Vertelt van Stichting CultuurZeist georganiseerd

Niels Roelen is oorlogsveteraan en schrijver van diverse boeken en artikelen. Hij werd voor de uitvoering van dit project ondersteund door Leonard Roubos, bestuurslid van Literair Zeist.

Het fraai vormgegeven boek, Vrij - Uitgesproken - Vrij, is voor slechts 15 euro te verkrijgen bij Boekhandel Kramer & Van Doorn en te bestellen via info@literairzeist.nl. De verzendkosten zijn voor rekening van de besteller.

Het verhaal Paul van der Lugt, autonoom radioavonturier kon niet meer in de bundel worden opgenomen, en is HIER te lezen

Met dank aan de gemeente Zeist

en Boekhandel Kramer & Van Doorn